Ήρθε το καλοκαιράκι! Τέλος τα μαθήματα, τέλος τα διαγωνίσματα και τα άγχη! Τώρα διαβάζουμε γιατί το θέλουμε, χωρίς πίεση, χωρίς αξιολογήσεις! Διαβάζουμε γιατί αγαπάμε τη γνώση! Δεν θα ήταν υπέροχο να γνωρίσουμε μεγάλες εκπαιδευτικές μορφές που μνημονεύονται και θα μνημονεύονται όσα χρόνια κι αν περάσουν;
Μαρία Μοντεσσόρι (1870 – 1952)
Μια γυναίκα σύμβολο για πάρα πολλούς λόγους. Γιατρός στο επάγγελμα που όταν αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ρώμης, δέχτηκε αρνητικά σχόλια μόνο και μόνο επειδή ήταν η πρώτη γυναίκα πτυχιούχος γιατρός! Ολοκληρώνει τις σπουδές της ως παιδίατρος και ψυχίατρος και συνεχίζει σπουδάζοντας φιλοσοφία και ψυχολογία.
Μία γυναίκα, που έφερε τεράστιες αλλαγές στον χώρο της προσχολικής εκπαίδευσης γιατί κατάφερε να ενσωματώσει παιδιά που είχαν νοητικές δυσκολίες στις κανονικές τάξεις. Πίστευε σε ένα σύστημα όπου τα παιδιά, τα όποια παιδιά θα απελευθέρωναν σώμα και ψυχή και θα αντιμετωπίζονταν ως ξεχωριστές προσωπικότητες. Τα παρατηρούσε αλλά η παρατήρησή της αφορούσε τον τρόπο που εκείνα αποκτούσαν τη γνώση. Σύμφωνα με τη θεωρία της, οι λέξεις κλειδιά στη μάθηση είναι οι εξής: Παρατήρηση, Ανεξαρτησία, Δομημένο Περιβάλλον, Νους που είναι έτοιμος να «ρουφήξει» τη γνώση. Πίστευε ακράδαντα ότι τα παιδιά μαθαίνουν από το περιβάλλον τους. Συνεπώς ένα παιδί μεγαλωμένο με κριτική, θα είναι αυτό αύριο που θα κατακρίνει τους πάντες! Αντιθέτως όταν ένα παιδί λαμβάνει τον έπαινο, θα είναι αυτό που αύριο θα μάθει να εκτιμά τον συνάνθρωπο. Ομοίως, ένα ειλικρινές περιβάλλον θα καλλιεργήσει στο παιδί την έννοια της ευθύτητας.
Η Μοντεσσόρι δημιούργησε εκπαιδευτικό υλικό προσαρμοσμένο στις μοναδικές ανάγκες των παιδιών για όλα τα μαθήματα, ανεξαρτήτως νοητικής ικανότητας. Πίστευε ακράδαντα ότι η εκπαίδευση των παιδιών δεν θα πρέπει να έχει στόχο την ακαδημαϊκή επιτυχία αλλά την αυριανή ενήλικη ζωή. Η Μοντεσσοριανή μέθοδος διδασκαλίας, είχε κι έχει ως μοναδικό στόχο την νοητική αλλά και ηθική ανάπτυξη του παιδιού. Η Μοντεσσόρι ήθελε ενήλικες με πειθαρχεία, συγκέντρωση αλλά κι ενήλικες που θα ήξεραν να παίρνουν πρωτοβουλίες αλλά και να σέβονται.
Μέχρι εδώ όλα τέλεια, ε; Δυστυχώς το 1934 κι ενώ της έχουν δοθεί σημαντικές θέσεις ως επικεφαλής επιθεώρησης των σχολείων της Ιταλίας αλλά κι έχοντας ιδρυθεί ο Διεθνής Οργανισμός Μοντεσσόρι, εξορίζεται στην Ισπανία με εντολή Μουσολίνι. Ο λόγος ήταν ότι η κυβέρνηση ήθελε τα κέντρα της να μετατραπούν σε κέντρα «παραγωγής» στρατιωτικού δυναμικού κάτι που αρνήθηκε. Λόγω των απόψεων της τα βιβλία της ρίχνονται στην πυρά γιατί δεν θεωρούνταν συμβατά με την ιδεολογία του καθεστώτος Μουσολίνι. Δυστυχώς, δεν μπόρεσε να ζήσει ούτε στην Ισπανία λόγω επικράτησης του Φράνκο και καταφεύγει στην Ολλανδία. Όμως, λόγω ναζιστικής κατοχής, μεταναστεύει και πάλι και εγκαθίσταται στην Ινδία. Το 1949 επιστρέφει στην Ολλανδία όπου θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής της, τα 82 έτη. Συνεχιστής του έργου της θα είναι ο υιός της Μάριο.
Τι αξίζει να κρατήσει σήμερα κανείς, μεταξύ πολλών, από την Μαρία Μοντεσσόρι; Το ότι έθεσε τις βάσεις για μια νέα αγωγή, τονίζοντας πάντα την ανάγκη για έκφραση, ελευθερία αλλά και την θαυμαστή ικανότητα του κάθε παιδιού να μαθαίνει μόνο του μέσα από το παιχνίδι και την παρατήρηση. Τέλος, η Μοντεσσόρι θεωρούσε τον ικανό άνθρωπο έναν ευτυχισμένο άνθρωπο.