Μέσα στα χρόνια της ενασχόλησης μου με την Ειδική Αγωγή και την διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας σε παιδιά κι ενήλικες με Μαθησιακές Δυσκολίες, οι πιο κοινές ερωτήσεις είναι οι εξής: «Μπορούν όλα τα παιδιά να εκπαιδευτούν;», «Πώς γίνεται ένα παιδί με σοβαρές δυσκολίες να εκπαιδευτεί;», «Υπάρχει ουσιαστική εκπαίδευση στα παιδιά με σοβαρά σύνδρομα όπως το Down;», «Θα μάθει ποτέ;»
Η απάντηση είναι κατηγορηματικά ΝΑΙ! Όλοι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να εκπαιδεύσουν κατάλληλα; Κατηγορηματικά ΟΧΙ! Ποιο είναι εκείνο το πλαίσιο που θα εκπαιδεύσει ουσιαστικά κι επαρκώς ένα παιδί με σύνδρομο Down;
Φυσικά, η εκπαίδευση ατόμων με Σύνδρομο Down συναντά ποικίλες και διαφορετικές προκλήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν τις διαφορετικές ανάγκες εκπαίδευσης και υποστήριξης που απαιτούν, την προσαρμογή του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος και τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η παρουσία τους στην τάξη. Επιπλέον, η πρόοδός τους μπορεί να είναι πιο αργή από αυτήν των συνομηλίκων τους, απαιτώντας εξατομικευμένη προσέγγιση και υποστήριξη.
Ποιο είναι εκείνο το πλαίσιο που θα εκπαιδεύσει ουσιαστικά κι επαρκώς ένα παιδί με σύνδρομο Down; Πρώτο και βασικότερο είναι η ένταξη του παιδιού κι όχι απλά η τοποθέτηση του. Το πρόγραμμα σπουδών θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στο προφίλ και τις ανάγκες του παιδιού με στόχο την κατάκτηση γνώσεων αλλά και την ανάπτυξη επιμέρους δεξιοτήτων. Επίσης, ο εκπαιδευτικός επιβάλλεται να έχει γνώσεις επί των οργανικών προβλημάτων αυτών των παιδιών κι αυτά έχουν να κάνουν με την καρδιά, την ακοή, την όραση. Τα παιδιά με Down διαφέρουν από τα υπόλοιπα παιδιά ως προς την γνωστική ανάπτυξη τους αλλά και τον ρυθμό κατάκτησης της γνώσης. Συνεπώς όλα αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν στον σχεδιασμό του εκάστοτε προγράμματος.
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να στοχεύει στην κατάκτηση δεξιοτήτων κι απόκτηση γνώσεων με απώτερο σκοπό αυτές να έχουν εφαρμογή σε καταστάσεις της καθημερινότητας αλλά και προσαρμογής σε ένα περιβάλλον που συνεχώς μεταβάλλεται. Επίσης, η κατανόηση της πραγματικότητας αλλά και η ικανότητα για αυτόνομη διαβίωση είναι θεμελιώδους σημασίας. Συνεπώς δεν έχει κανένα νόημα να «πιέσουμε» ένα παιδί να μάθει δεκαδικούς αριθμούς όταν δεν μπορεί να υπολογίσει ακόμη και με τα χέρια του προκειμένου αύριο να μπορεί να ανταποκριθεί σε μια απλή αγορά. Επίσης, μεγάλη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στην κοινωνικοποίηση των παιδιών αυτών με απώτερο σκοπό την αρμονική συμβίωση με αλλά άτομα.
Προκειμένου να επιτευχθεί ένας στόχος θα πρέπει να υπάρχει εξατομικευμένο πρόγραμμα διδασκαλίας με βήμα προς βήμα ανάλυση των διδακτικών στόχων. Σημαντική είναι η παροχή ευκαιριών σε αυτά τα παιδιά να βιώσουν την επιτυχία η οποία, με τη σειρά της, θα λειτουργεί ως ανατροφοδότηση. Επίσης, η όποια διδασκαλία της ίδιας δεξιότητας θα πρέπει να γίνεται και υπό διαφορετικές συνθήκες με απώτερο σκοπό τη γενίκευση της γνώσης. Τέλος, για καθετί που διδάσκεται θα πρέπει να γίνονται συχνές επαναλήψεις μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων κι εποπτικών μέσων.
Ο εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να παραβλέπει το γεγονός ότι ένα παιδί με Down δυσκολεύεται να παγιώσει αλλά και να γενικεύσει τις γνώσεις που έχει διδαχτεί γι’ αυτό κι απαιτούνται πολύ συχνές επαναλήψεις. Επίσης, κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας οι λέξεις που θα χρησιμοποιούνται θα πρέπει να είναι μόνο οι απαραίτητες και να ανήκουν σε γνωστό λεξιλόγιο του παιδιού. Για παράδειγμα, σε μια άσκηση το ρήμα «κατηγοριοποιώ» θα είναι κάτι εντελώς ακατανόητο.
Δεδομένης της περιορισμένης βραχύχρονης μνήμης τους, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να την διευρύνει μέσω οργάνωσης και κατηγοριοποίησης των πληροφοριών. Ασκήσεις ομαδοποίησης, κατηγοριοποίησης, ταξινόμησης θα βοηθήσουν πάρα πολύ. Για παράδειγμα, δίνουμε εικόνες με πολλά ρούχα. Αρχικά τους ζητάμε να τα κατονομάσουν και στη συνέχεια να τα χωρίσουν σε χειμωνιάτικα και καλοκαιρινά. Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνει με τα πιο κοινά φρούτα και λαχανικά. Άρα επιτυγχάνεται η κατονομασία και η κατηγοριοποίηση. Ο εμπλουτισμός, δε, του οπτικού τους λεξιλογίου θα διευρύνει την άμεση μνημονική τους χωρητικότητα. Τέλος, επειδή αυτά τα παιδιά έχουν την τάση να αποθαρρύνονται εύκολα στόχος του εκπαιδευτικού θα είναι η διαρκής επιβράβευση των προσπαθειών τους αλλά και τα προσεκτικά σχεδιασμένα βήματα προς την επιτυχία.
Υπάρχουν πολλές επιτυχημένες ιστορίες ατόμων με Σύνδρομο Down που έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο χάρη στην εκπαίδευση και την υποστήριξη που έλαβαν. Αυτές οι ιστορίες αναδεικνύουν το δυναμικό και τις δυνατότητες των ατόμων με Σύνδρομο Down, αναδεικνύοντας τη σημασία της κατάλληλης εκπαίδευσης και υποστήριξης. Μπορώ ενδεικτικά να σας αναφέρω την περίπτωση της Λωξάνδρας Λούκας που είναι ηθοποιός, της Lauren Potter που είναι επίσης ηθοποιός, της Sheri Brynard που είναι εκπαιδευτικός, του Pablo Pineda που είναι ο πρώτος πτυχιούχος στην Ευρώπη με σύνδρομο Down. Η λίστα είναι, πραγματικά, μεγάλη!
Για το τέλος αφήνω τα λόγια του Mathew Jacobson, «Πίσω από κάθε παιδί που πιστεύει στον εαυτό του υπάρχει ένας ενήλικας που πίστεψε πρώτα σε αυτό!». Ως εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής, θα σας πω με απόλυτη βεβαιότητα ότι η χαρά που βιώνει κανείς με τα επιτεύγματα αυτών των παιδιών δε συγκρίνεται με καμία άλλη!