Συχνά στο γραφείο μου ακούω γονείς οι οποίοι παραπονιούνται για παιδιά που δεν μελετούν, για παιδιά που τα έχουν όλα και δεν μελετούν, για παιδιά που μελετούν λίγο. Τους μιλώ, λοιπόν, για το κίνητρο της μάθησης. Ας δούμε αναλυτικά περί τίνος πρόκειται…
Το κίνητρο μάθησης είναι μια βασική έννοια στην εκπαιδευτική ψυχολογία που αναφέρεται στην εσωτερική και εξωτερική επιθυμία ενός ατόμου να μάθει και να αποκτήσει γνώσεις ή δεξιότητες. Το κίνητρο είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που καθορίζουν την αποτελεσματικότητα της μάθησης, καθώς επηρεάζει την προσπάθεια, την επιμονή και την προσέγγιση του ατόμου στη διαδικασία μάθησης.
Τύποι Κινήτρων
- Εσωτερικό Κίνητρο:
- Περιγραφή: Το εσωτερικό κίνητρο αναφέρεται στην κίνηση που προέρχεται από το ίδιο το άτομο και σχετίζεται με την εσωτερική ευχαρίστηση και ικανοποίηση που λαμβάνει από τη μάθηση. Είναι η επιθυμία να μάθουμε κάτι για την προσωπική μας ανάπτυξη, την περιέργεια και την απόλαυση της διαδικασίας μάθησης.
- Παραδείγματα: Ένας μαθητής μπορεί να μελετά τη βιολογία γιατί τον συναρπάζουν οι φυσικές επιστήμες ή γιατί θέλει να κατανοήσει καλύτερα τον κόσμο γύρω του.
- Εξωτερικό Κίνητρο:
- Περιγραφή: Το εξωτερικό κίνητρο σχετίζεται με εξωτερικούς παράγοντες που ωθούν το άτομο να μάθει. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν ανταμοιβές, όπως βαθμοί, επαίνους, ή αποφυγή αρνητικών συνεπειών, όπως η αποτυχία ή η απογοήτευση από τους γονείς ή τους δασκάλους.
- Παραδείγματα: Ένας μαθητής μπορεί να μελετά σκληρά για να πετύχει καλούς βαθμούς και να μπει σε ένα καλό πανεπιστήμιο ή για να κερδίσει ένα βραβείο.
Η Σημασία του Κινήτρου στη Μάθηση
- Ενίσχυση της Προσπάθειας και της Επιμονής:
- Οι μαθητές με υψηλά κίνητρα είναι πιο πιθανό να επενδύσουν χρόνο και προσπάθεια στη μελέτη τους, να επιμείνουν όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες και να αναζητήσουν πρόσθετους πόρους για να κατανοήσουν καλύτερα τα θέματα.
- Βελτίωση της Απόδοσης:
- Η έρευνα δείχνει ότι οι μαθητές με υψηλά επίπεδα κινήτρων έχουν καλύτερη απόδοση στην εκπαίδευση. Είναι πιο πιθανό να συμμετέχουν ενεργά στην τάξη, να ολοκληρώνουν τις εργασίες τους και να έχουν υψηλότερους βαθμούς.
- Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Αυτορρύθμισης:
- Οι μαθητές με ισχυρό εσωτερικό κίνητρο τείνουν να αναπτύσσουν δεξιότητες αυτορρύθμισης, όπως ο προγραμματισμός, η οργάνωση, η διαχείριση χρόνου και η αυτοαξιολόγηση, που είναι σημαντικές για τη δια βίου μάθηση.
- Δημιουργία Θετικής Σχέσης με τη Μάθηση:
- Το εσωτερικό κίνητρο βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν μια θετική σχέση με τη μάθηση, που μπορεί να συνεχιστεί και μετά την ολοκλήρωση της επίσημης εκπαίδευσης. Αυτό ενισχύει την περιέργεια και την επιθυμία για γνώση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Παράγοντες που Επηρεάζουν το Κίνητρο Μάθησης
- Προσωπικά Χαρακτηριστικά:
- Η προσωπικότητα, η αυτοεκτίμηση, οι προηγούμενες εμπειρίες μάθησης και οι ατομικές προτιμήσεις μπορούν να επηρεάσουν το κίνητρο ενός μαθητή. Οι μαθητές που αισθάνονται αυτοπεποίθηση στις ικανότητές τους είναι πιο πιθανό να έχουν υψηλότερο κίνητρο.
- Περιβαλλοντικοί Παράγοντες:
- Το σχολικό περιβάλλον, η υποστήριξη από τους δασκάλους και τους γονείς, η ποιότητα της διδασκαλίας και η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού και ενθαρρυντικού περιβάλλοντος είναι κρίσιμα για την ενίσχυση του κινήτρου.
- Δομή και Περιεχόμενο των Μαθημάτων:
- Μαθήματα που είναι ενδιαφέροντα, σχετικά με τις εμπειρίες των μαθητών, και που προσφέρουν προκλήσεις χωρίς να είναι υπερβολικά δύσκολα, είναι πιο πιθανό να ενισχύσουν το κίνητρο μάθησης.
Το κίνητρο μάθησης είναι μια πολύπλοκη και πολυδιάστατη έννοια που παίζει καθοριστικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η κατανόηση και η προώθηση του κινήτρου, τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού, μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για την επιτυχία και την ευημερία των μαθητών στη διάρκεια της ζωής τους. Η δημιουργία ενός υποστηρικτικού και εμπνευσμένου περιβάλλοντος μάθησης, από εκπαιδευτικούς και γονείς, είναι κλειδί για την ενίσχυση του κινήτρου και την καλλιέργεια μιας διαρκούς αγάπης για τη γνώση που ιδανικά δεν θα πρέπει να τελειώσει ΠΟΤΕ!