«Ο κόσμος είναι κακός», «Ο κόσμος είναι άδικος», «Δεν με αγαπάνε επειδή είμαι διαφορετικός», «Δεν με αποδέχονται», «Μα τα έχεις όλα τι άλλο θέλεις;», «Έχεις τροφή και στέγη, άλλα παιδιά δεν έχουν ούτε αυτά», «Ποιο άλλο παιδί έχει τόσα παιχνίδια;»… Αυτά και πόσα άλλα δεν έχουμε όλοι μας ακούσει κατά καιρούς;
Ναι, είναι γεγονός ότι η τροφή, η ένδυση, η στέγη αποτελούν βασικές ανάγκες ενός παιδιού και του ατόμου γενικότερα και είναι σημαντικές για την σωματική αλλά και την ψυχική του υγεία. Αλλά, αλήθεια, πιστεύει κάποιος ότι καλύπτοντας αυτές η ζωή του θεωρείται «τέλεια»;
Ας δούμε, τώρα, και διαφορετικά είδη αναγκών ενός παιδιού. Μέσα στις κοινωνικοψυχολογικές του ανάγκες περιλαμβάνονται η ανάγκη για αυτοσεβασμό, η ανάγκη για ελευθερία, η ανάγκη για στοργή κι αγάπη, η ανάγκη του «ανήκειν», η ανάγκη για ασφάλεια, η ανάγκη για επιδοκιμασία κι αναγνώριση.
Ανάγκη για αυτοσεβασμό: Όλοι μας θέλουμε να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας ψηλά. Το παιδί που δεν μεγαλώνει με αυτοσεβασμό δεν δύναται να προχωρήσει ομαλά στα διάφορα εξελικτικά στάδια της προσωπικότητας του. Ο αυτοσεβασμός αποτελεί τη βάση της ψυχικής υγείας του. Είναι καθήκον των γονέων να βοηθήσουν το παιδί να δημιουργήσει αλλά και να διατηρήσει τον αυτοσεβασμό του. Τα άσχημα λόγια, οι προσβολές, οι άδικες τιμωρίες ενδέχεται να παρεμποδίσουν την ανάπτυξη του αυτοσεβασμού. Πλέον, είναι γνωστό, ότι ένα μέρος της ευθύνης για την συμπεριφορά των παιδιών ανήκει στους γονείς ή στους φροντιστές του. Κανένα παιδί δεν γεννιέται με την τάση για ψέμα, για κλοπές και κάθε είδος παραβατικής συμπεριφοράς. Ας μην ξεχνάμε, ότι ο τρόπος που μιλάμε στα παιδιά μας, γίνεται η εσωτερική φωνή τους.
Ανάγκη για ελευθερία: Από το πρώτο κλάμα ύστερα από τη γέννηση, η ζωή είναι ένας αγώνας για την εξασφάλιση τη ελευθερίας στον εαυτό μας. Το νήπιο εκδηλώνει αυτή την τάση με την αντίδραση του σε καθετί που επιβάλλουν οι γύρω του. Μόλις ξεκινά να περπατάει, δείχνει πόσο πολύ ευχαριστιέται με την ελευθερία του και γι’ αυτό εξερευνά. Είναι καθήκον των γονέων να προσπαθήσουν να γνωρίσουν το δυναμικό του παιδιού τους σε κάθε στάδιο εξελίξεως της προσωπικότητας του κι ανάλογα να ρυθμίζουν την ισορρόπηση ελευθερίας αλλά κι ορίων. Δεν πρόκειται το παιδί να μάθει τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος εάν δεν δοκιμάσει την ποιότητας αυτής της ελευθερίας στο σχολείο και στο σπίτι.
Ανάγκη για αγάπη και στοργή: Δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος που να μην έχει ανάγκη αγάπης και στοργής. Βρισκόμαστε σήμερα στη ζωή γιατί κάποιος ενδιαφέρθηκε για να μας κρατήσει στη ζωή όταν ήμασταν στη νηπιακή ηλικία. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα παιδιών που εξαιτίας της έλλειψης στοργής κι αγάπης μεγάλωσαν σε κατάσταση ανεπάρκειας, ανασφάλειας και γενικά κακής ψυχικής υγείας.
Ανάγκη του «ανήκειν»: Κάθε άνθρωπος έχει μέσα του ριζωμένη την ανάγκη να ανήκει κάπου. Τα μικρά παιδιά αναζητούν την ικανοποίηση αυτής της ανάγκης μέσα από τη συμμετοχή τους σε ενδοοικογενειακές δραστηριότητες όπως ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, η συμμετοχή στη μαγειρική, στη λήψη αποφάσεων κτλ. Αργότερα, θα θελήσουν να γίνουν μέρος της ομάδας. Όταν τα παιδιά δεν έχουν παρέες, νιώθουν αποκομμένα κι όλο αυτό δρα ανασταλτικά στην ανάπτυξη τους.
Ανάγκη για επιδοκιμασία κι αναγνώριση: Κάθε άνθρωπος ζητάει τον καλό λόγο και την επιδοκιμασία για όσα πετυχαίνει. Τα παιδιά αυτή την ανάγκη την έχουν περισσότερο από τον καθένα έτσι ώστε να αισθάνονται αποδεκτά. Γιατί τείνουν πολλοί δάσκαλοι και γονείς να επικεντρώνονται μόνο στα αρνητικά στοιχεία ενός παιδιού; Θεωρούν πως έτσι θα το συμμορφώσουν αλλά αυτή είναι μια τεράστια πλάνη. Η επισήμανση των δυνατών σημείων ενός παιδιού είναι βασική για την ανάπτυξη της αυτοεικόνας τους. Φανταστείτε τι εικόνα θα δημιουργήσει ένα παιδί για τον εαυτό του όταν ξέρει πως κάνει μόνο λάθη! Φανταστείτε τον εαυτό σας πως θα αισθάνεται όταν μόνιμα κάποιος θα ανακαλύπτει τα λάθη σας.
Όχι, λοιπόν, τα παιδιά δε μεγαλώνουν ομαλά όταν τους παρέχουμε μόνο ένα καλό σπίτι, ένδυση, πολλά παιχνίδια και τροφή. Χρειάζονται πολλά περισσότερα που δεν είναι εμφανή. Που δεν μπορούν να τα αγοράσουν αλλά είναι καθήκον των ενηλίκων να τα παρέχουν. Άλλωστε τα παιδιά δεν διαφέρουν από τους χαρταετούς! Είναι φτιαγμένα για να πετάνε και χρειάζονται τον αέρα της αγάπης, της εμπιστοσύνης, της ενθάρρυνσης και της άνευ όρων αγάπης!